Sama Dolina to niezwykle malownicze, przepiękne miejsce położone na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego – tworzy długi i głęboki wąwóz skalny ze ścianami, które w trzech miejscach zbliżają się do siebie. To tak zwane bramy: Niżna (Brama Kantaka), Pośrednia (Brama Kraszewskiego) i Wyżnia Kościeliska (Brama Raptawicka). Dolinę ukształtował lodowiec, zalegający niegdyś aż do wylotu Doliny Smytniej oraz płynący niegdyś tędy Kościeliski Potok i wody podziemne. Efektem ich działalności są skały o fantastycznych kształtach, strome ściany i liczne jaskinie. Dlatego też już od końca XV wieku wydobywano tutaj srebro, miedź i antymon, a od końca XVIII wieku rudy żelaza (które przetapiano na miejscu w Starych Kościeliskach). Stąd Dolina jako miejsce licznych kopalń była swego czasu mekką poszukiwaczy skarbów. Przez Dolinę Kościeliską, a dalej przez Tomanową Przełęcz prowadziła trasa na Słowację, którą podróżowali kupcy z jucznymi końmi i przemytnicy. Na trasie napadali nieraz na nich zbójnicy, o czym świadczą historyczne przekazy, a także nazwy skał za którymi czyhali zbójnicy: Zbójnickie Okna, Zbójnicka Turnia, Zbójnicki Stół. Pierwsi turyści pojawili się w Dolinie Kościeliskiej pod koniec XVIII wieku – obecnie Dolina Kościeliska jest jedną z najchętniej odwiedzanych przez turystów miejsc.

Do Doliny Kościeliskiej można dojechać samochodem oraz licznie kursującymi autobusami lub busami z Zakopanego drogą prowadzącą do przysiółka Kiry. Przed wejściem do Doliny znajduje się duży, płatny parking. Do Doliny obowiązuje całkowity zakaz wjazdu pojazdów – można ją zwiedzać jedynie pieszo lub górskimi dorożkami (latem) i saniami (zimą).

W 1875 roku przy Lodowym Źródle w pobliżu polany Stare Kościeliska stanął pierwszym w Dolinie Kościeliskiej obiekt turystyczny – altana Towarzystwa Tatrzańskiego. Kolejne dwie altany Towarzystwo postawiło na Polanie Smytniej (1892 rok) i nad brzegiem Stawu Smreczyńskiego (1896 rok). Z biegiem lat wszystkie trzy uległy zniszczeniu. Pierwszym schroniskiem turystycznym był tutaj duży szałas pasterski Towarzystwa Tatrzańskiego na Polanie Pysznej (1909 rok), w kolejnych latach przebudowany i modernizowany, w czasie II wojny światowej dający często schronienie kurierom tatrzańskim w drodze na Węgry. Szałas uległ zniszczeniu w 1945 roku w czasie walk Niemców z partyzantami.

Obecne schronisko imienia prof. Walerego Goetla – piękny drewniany budynek w stylu nowozakopiańskim projektu Anny Górskiej otoczony ściśle chronionym lasem został otwarty w 1948 roku. Turyści mogą się cieszyć miłą atmosferą, skosztować smacznych domowych posiłków, wypiekanej w tradycyjnym piecu szarlotki oraz skorzystać z oferowanych noclegów – 48 miejsc noclegowych w pokojach 2, 3, 4, 6 i 8-osobowych. Na parterze schroniska znajduje się drewniana sala jadalna, bufet, recepcja i kuchnia, w części hotelowej łazienki oraz WC, a w podziemiach kuchnia turystyczna, suszarnia, łazienki z natryskami. Do dyspozycji jest również przestrzenna sala wypoczynkowa z biblioteczką. Schronisko organizuje między innymi cykl spotkań wakacyjnych „Letnie wieczory na Hali Ornak”, kultowe jesienne spotkanie „W stronę Pysznej i tatrzańskiej Poezji”, ponadto wystawy, prelekcje, koncerty, projekcje  filmowe, spotkania ze znanymi postaciami środowiska górskiego. Warto zajrzeć do  Izby Lori upamiętniającej ukochane przez narciarzy Schronisko Na Hali Pysznej istniejące w latach 1909 – 1939.

Schronisko jest doskonałym punktem wypadowym na całe Tatry Zachodnie, a zwłaszcza na grań Czerwonych Wierchów, Grań Ornaku, Strarobociański Wierch. Przez Iwaniacką Przełęcz najszybciej przedostać się do Doliny Chochołowskiej. Ze Schroniska można wyruszyć na zwiedzanie jaskiń Doliny Kościeliskiej: Mylnej, Mroźnej, Raptawickiej oraz zawitać do mistycznego świata legend – Wąwozu Kraków. Można również wybrać się na niedługi spacer do pobliskich przepięknych i malowniczych zakątków – Smreczyńskiego Stawu i Polany Tomanowa.

W rejonie Ornaku istnieje możliwość pokonania kilku pięknych tras skiturowych, między innymi Granią Ornaku – zjazd do Chochołowskiej, Polana Tomanowa na Czerwone Wierchy lub z Wyźniej Kiry Miętusiej na Czerwone Wierchy.