Dwór Moniaków Orawski Park Etnograficzny Zubrzyca Górna
34-484 Zubrzyca Górna
Region turystyczny: Beskid Żywiecki i Orawa
Skansen, zajmujący powierzchnię 12 hektarów, otwarto w 1955 roku. Prezentuje on architekturę i kulturę materialną oraz duchową regionu Orawy, powstałe z połączenia wpływów osadnictwa pasterzy wołoskich i rolników przybywających z północnej części Małopolski. Na jego terenie można zobaczyć ponad 60 obiektów tworzących kilkadziesiąt wystaw o różnej tematyce, przybliżających życie społeczne na Orawie w XVII–XX wieku.
Początek skansenowi dał dwór będący siedzibą kolejnych pokoleń sołtysiej rodziny Moniaków i Wilczków z Zubrzycy Górnej. Rodzina Moniaków w 1674 roku uzyskała tytuł szlachecki od cesarza Leopolda I Habsburga, a funkcje sołtysie pełniła od lokacji wsi do połowy XIX wieku. W 1831 roku dwór odnowiono, w 1937 roku spadkobiercy przekazali go państwu, z posesją o powierzchni ponad 4 hektarów, budynkami gospodarczymi i parkiem. W 1951 roku splądrowany budynek zamieniono na owczarnię, w 1953 roku odnowiono go już jako obiekt w skansenie.
Dwór z budynkami gospodarczymi, stajniami, owczarnią, chlewem i piwnicą, obrazuje życie drobnej warstwy szlacheckiej. Lewe skrzydło pochodzi z XVII wieku, prawe z 1784 roku. Drewniany, parterowy budynek łączy cechy rezydencjonalne z charakterem tradycyjnego budownictwa orawskiego. To kurny dwór większy od typowej chłopskiej chałupy, o dachu czterospadowym krytym gontem z dymniki. Zbudowano go na planie prostokąta o konstrukcji zrębowej. W jednotraktowym wnętrzu z sienią na osi i łukowymi odrzwiami, znajdują się czarna i biała izba, a w narożnikach na półpiętrze galeryjka zwana „wyżką”, z której drzwi prowadzą do komór magazynowych.
W dworze zachowało się autentyczne wyposażenie. W reprezentacyjnej świetlicy widać meble w stylu Biedermeier i Ludwika Filipa. Wnętrze prawego skrzydła ma charakter skromnego dworku ziemiańskiego z XIX wieku. W izbie „czarnej” zachował się piec.
W budynkach gospodarczych ustawionych w czworobok zgromadzono eksponaty dotyczące orawskiej gospodarki. W pobliżu znajduje się pasieka.