Facebook link
Jesteś tutaj:
Powrót

Willa Pod Jedlami Zakopane

Willa Pod Jedlami Zakopane

Duża drewniana willa na murowanej podmurówce z kamienia.

Droga Na Koziniec 1, 34-500 Zakopane Region turystyczny: Tatry i Podhale

tel. +48 126336954
Wzniesiona na Kozińcu Willa Pod Jedlami, czy też Dom Pod Jedlami, to budynek konsekwentnie zrealizowany i dopracowany w szczegółach z zewnątrz i wewnątrz, najpiękniejszy, najbardziej rozpoznawalny przykład stylu zakopiańskiego, szczytowe osiągnięciem architektury stworzonej przez Stanisława Witkiewicza. To też jeden ze stu architektonicznych cudów Polski.

Willę, na skarpie górującej nad Zakopanem, wybudowano w latach 1896-1897 dla Jana Gwalberta Pawlikowskiego, profesora ekonomii, bankowca, polityka, historyka literatury oraz pioniera taternictwa, znawcy gór, miłośnika Tatr i góralszczyzny. Miejsce pod budowę z widokiem na Tatry z trzema rozłożystymi jodłami, zainspirowało Witkiewicza to stworzenia najważniejszego dzieła w stylu zakopiańskim. Przy budowie domu pracowali mistrzowie góralskiego stolarstwa: Zapotoczny, Wojciech Roj, Maciej Gąsienica-Józkowy i Jan Obrocht. Meble, według rysunków Witkiewicza i własnych, wykonali miejscowi górale: do jadalni Kazimierz Sieczka, do sypialni Wojciech Brzega, do pokoi gościnnych Józef Kaspruś Stoch i Jędrzej Krzeptowski. W 1898 roku w jadalni ustawiono piec ceramiczny, w 1901 roku kominek w salonie.

W 1900 roku model Willi pod Jedlami zaprezentowano na Wystawie Światowej w Paryżu, w 1931 roku uznano ją za zabytek sztuki. W czasie drugiej wojny światowej budynek poważnie zniszczyli żołnierze Armii Czerwonej. Willę remontowano w latach 40. XX wieku, w 1957 roku oraz w latach 80. XX wieku. Wymieniono pokrycie dachowe, doprowadzono elektryczność, odnowiono balustrady, podłogi i meble. W latach 2009–2010 przeprowadzono generalny remont konserwatorski.

W domu odbywały się debaty, bale i zebrania, gościli wybitni przedstawiciele polskiej inteligencji, w tym: Stanisław Witkiewicz, Kornel Makuszyński, Henryk Sienkiewicz, Karol Szymanowski, Stefan Żeromski, Jan Kasprowicz, Władysław Reymont i Kazimierz Przerwa-Tetmajer.

Nazwa Willa Pod Jedlami pochodzi od potężnych, wiekowych jodeł dawniej rosnących w ogrodzie, z czasem zniszczonych przez wiatr halny. Ich miejsce zajęły stuletnie limby, cisy, modrzewie i największa w Zakopanem lipa. W ogrodzie stoi drewniana studnia projektu Witkiewicza z 1906 roku, przypominająca góralską dzwonnicę kościelną, oraz dawna stróżówka z 1898 roku, zwana Domkiem pod Jasieniami, w którym mieszkali twórcy Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej – Zofia i Witold Paryscy.

Okazała willa ciekawą bryłę dworzyszcza, wymuszoną dużym spadkiem terenu, zawdzięcza kamiennej podmurówce o wysokości od 0,5 do 4 metrów, z podpiwniczeniem, kamiennymi łukami i przyporami. Dom zbudowano z drewnianych płazów w konstrukcji zrębowej, na planie wydłużonego prostokąta, z piętrową częścią środkową i symetrycznymi, parterowymi skrzydłami. Strzelisty dach kryje gont z doświetlającymi dymnikami, szczyty zdobią słonecka i pazdury. Od południa dominuje wielki przyłap, od wschodu głęboki podcień. Od północy dom obiega otwarta, przeszklona weranda z wejściowym gankiem, łącząca się z przeszkloną galerią osłaniającą kamienne, zewnętrzne schody w południowo-wschodnim narożniku. Willę zdobią rzeźbione, strzeliste detale, jak rysie i balustrady czy obramienia drzwi i okien.

Główne wejście w narożniku prowadzi wysokimi schodami do przedsionka i sieni, z której na wyższą kondygnację prowadzą drewniane schody. Środkową część parteru zajmuje jadalnia i wysunięty ryzalitem salon. Niewiele zmieniły się wnętrza, kryte belkowymi stropami, zdobione góralską ornamentyką i artystycznymi detalami. Zachowały się bogato dekorowane sosręby z motywami dziewięćsiła, lelui czy gadzików, tragarze, piece kaflowe i kamyczkowe, parkiety na parterze, na poddaszu białe podłogi, tkaniny i firany, częściowo projektu Witkiewicza. W salonie i jadalni stoją meble w stylu zakopiańskim, dzieła Wojciecha Brzegi. Pokoje zdobią dzieła sztuki i obrazy, w tym Owce we mgle – Witkiewicza oraz cykl grafik przedstawiających Matkę Boską, prace Anieli Pawlikowskiej.

Dom zawsze był miejscem spotkań przedstawicieli kultury. Mieszkała tu i tworzyła poetka Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, żona Jana Gwalberta Henryka Pawlikowskiego. Bywała tu jej siostra Magdalena Samozwaniec. Willa zbudowana dla Pawlikowskich nadal pozostaje w rękach rodziny i można ją zwiedzać tylko z zewnątrz. Okazjonalnie wykorzystywana jest jako miejsce wydarzeń kulturalnych.


Powiązane treści