Jesteś tutaj:
Powrót

Architektura cmentarna i zdobnictwo

Architektura cmentarna i zdobnictwo

Cmentarz nr 91, Gorlice
Cmentarze tworzono w pobliżu pól bitewnych i linii frontu, a więc tam, gdzie toczyły się walki i gdzie ginęli żołnierze. Twórcy nekropolii starali się, by w miarę możliwości powstawały one w malowniczych, z daleka widocznych miejscach, np. na szczytach wzgórz, oraz by harmonizowały z otoczeniem. Część cmentarzy wojennych utworzono przy już istniejących nekropoliach parafialnych bądź komunalnych.



 

Istniały specjalne zalecenia dotyczące kompozycji założeń cmentarnych. Musiały posiadać reprezentacyjne wejście, ogrodzenie w formie muru (betonowego lub kamiennego) albo parkanu (ze sztachet drewnianych lub żeliwnych), a także główną oś kompozycyjną podkreśloną schodami bądź główną aleją. Element centralny założenia miał mieć postać zwieńczonego krzyżem postumentu, wysokiego drewnianego krzyża, obelisku albo kaplicy. Mogiły ziemne formowano w kształt kopców lub nasypów i wieńczono krzyżami drewnianymi bądź żeliwnymi, stosowano też nagrobki betonowe i z kamienia. Niezależnie od wybranej koncepcji wystrój nekropolii musiał być jednorodny, a nagrobki skromne, powstałe z lokalnych surowców i nieróżnicujące poległych ze względu na ich przynależność do własnej bądź wrogiej armii.

 
 
 

Na małopolskich cmentarzach wojennych można odnaleźć mnóstwo motywów funeralnych pochodzących z różnych epok i stylów. To zróżnicowanie doskonale oddawało charakter monarchii austro-węgierskiej, będącej państwem wielu kultur i religii. Z antyku zaczerpnięto m.in. kolumnady, pylony, piramidy czy ołtarze na wolnym powietrzu. Z kolei krzyż-pomnik nawiązuje zarówno do tradycji ludowej, jak i do zwyczaju stawiania ogromnych krzyży na pobojowiskach w krajach niemieckojęzycznych. Z miejscowej tradycji zapożyczono kryte gontem kapliczki z drewna lub kamienia polnego. Popularnymi motywami rzeźbiarskimi były: hełm hoplity, głowa smoka i czapka żołnierska.Ważną rolę odgrywały też inskrypcje, które wykuwano zwykle na kamiennych tablicach. Przypominały one m.in. o tym, że śmierć kładzie kres walce i nienawiści, że polegli ofiarowali żyjącym cenny dar pokoju. Nie brak strof o przygarniającej wszystkie swoje dzieci Matce Ziemi, o gwiazdach spoglądających na pola bitewne czy o cieniach zmarłych wędrujących w rodzinne strony.


Powiązane treści