To tutaj podziwiamy górali w wełnianych portkach z parzenicami, w kapeluszach z muszelkami i kierpcach, krakowiaków w rogatywkach z pawim piórem, barwne damskie spódnice i ręcznie zdobione serdaki. Region dzięki swojemu etnicznemu zróżnicowaniu mieni się barwami lokalnego folkloru. Nie tylko ludowe stroje są wyznacznikiem kultywowania tradycji. Lokalna architektura, sztuka ludowa, rękodzieło, kuchnia, podania i legendy oraz tradycje świąteczne dają pełny obraz tożsamości kulturowej każdego zakątka Małopolski. Kiedy poznajemy lokalny folklor tak naprawdę dogłębnie poznajemy region. Tradycje i tożsamość kulturowa nierzadko definiuje współczesne zjawiska i zachowania ludzi. Zastanawiacie się jak i gdzie najlepiej poznawać lokalne zwyczaje? Odpowiedź jest bardzo prosta – w licznych skansenach, muzeach i parkach etnograficznych. Tych w Małopolsce jest bardzo wiele i niezależnie od tego gdzie się znajdziecie możecie odwiedzić takie miejsca. Kilka z nich ze względu na swój wyjątkowy charakter i znaczenia zasługuje na szczególną uwagę.
Większość skansenów i muzeów eksponuje walory kulturowe danego terenu, architekturę, sztukę, zwyczaje. Istnieją także muzea poświęcone lokalnemu rzemiosłu albo grupom etnicznym i mniejszościom osiadłym na danym terenie. Wizyta w takich miejscach będzie nie tylko podróżą w przestrzeni ale również czasie…
Na Sądecczyźnie warto odwiedzić Sądecki Park Etnograficzny - część Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu i jednocześnie największy skansen w Małopolsce. Prezentuje kulturę grup etnograficznych - Lachów, Pogórzan i Górali Sądeckich oraz grup etnicznych: Łemków, Niemców i Cyganów. W skansenie znajdziemy XVII-wieczny dwór szlachecki z unikalną polichromią we wnętrzach, Kościół pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła z 1739 roku, Cerkiew Grekokatolicką z Czarnego z plebanią, czy Kościół Ewangelicki ze Stadeł. W Skansenie usytuowano też sektor przemysłu ludowego i sektor prezentujący zabudowę kolonistów niemieckich z Gołkowic Dolnych oraz małe osiedle cygańskie. Położone tuż obok, zrekonstruowane Miasteczko Galicyjskie prezentuje typową dla regionu małomiasteczkową zabudowę, którą do dziś można obserwować w Zakliczynie, czy Ciężkowicach.
Prawdziwą gratką dla etnomaniaków jest Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej. Obecnie ekspozycja liczy aż 60 obiektów, które tworzą 34 wystawy pokazujące życie Orawian na przestrzeni XVII – XX wieku. Park przepięknie usytuowany u stóp Babiej Góry zaprasza także na liczne imprezy cykliczne jak Orawskie Zaduszki, Wieczór Kolęd czy Konkurs na najpiękniejszy, tradycyjny, orawski koszyczek wielkanocny. Warsztaty dla dzieci i dorosłych pozwalają na doświadczanie orawskiej kultury wszystkimi zmysłami. To prawdziwa interaktywna zabawa.
W zachodniej części Małopolski zachwyca Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie, położony u stóp Zamku Lipowiec. Aktualna ekspozycja to 25 zabytkowych obiektów drewnianych wraz z kapliczkami, studniami czy pasiekami. Nadwiślański Park Etnograficzny prezentuje kulturę Krakowiaków Zachodnich, którzy zamieszkiwali tereny na zachód od Krakowa po obu stronach Wisły. Na terenie Skansenu odbywają się liczne imprezy i pokazy dawnych rzemiosł. Co roku w połowie lipca odbywa się tutaj Etnomania, w ramach której można uczestniczyć w licznych warsztatach rękodzielniczych i pokazach.
Chyba najbardziej charakterystycznym, a z pewnością najbardziej kolorowym i sielskim obiektem w północno-wschodniej części regionu jest malowana wieś Zalipie, ze słynną zagrodą Felicji Curyłowej, która stanowi część ekspozycji Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Zalipiańskie malowane domostwa słyną w Polsce i poza granicami. Wieś najlepiej zwiedza się na rowerze, bo malowane domy rozlokowane są na stosunkowo dużym obszarze. Kolorowe kwiaty zdobią tu ściany domów, budynków gospodarczych, studni, a także przedmioty codziennego użytku. Zalipie to prawdziwy etnograficzny fenomen, którego nie można pominąć podczas podróży po regionie.
Niektóre ze skansenów ukierunkowane są na prezentację tradycji rzemiosł obecnych w Małopolsce od wieków. Tak jest choćby w przypadku Skansenu Przemysłu Naftowego Magdalena w Gorlicach, Zagrody Maziarskiej w Łosiu, czy Muzeum Pszczelarstwa w Stróżach. To świetne miejsca aby na własne oczy przekonać się jak wyglądała niegdyś ciężka praca małopolskich rzemieślników.
Małopolska to obszar, na terenie którego zamieszkiwali przedstawiciele wielu mniejszości narodowych. Muzeum Etnograficzne w Tarnowie posiada niezwykle cenną i unikatową ekspozycję poświęconą historii i kulturze romskiej. Plenerowa część wystawy to 5 zdobionych wozów cygańskich. Prezentowane wozy są ostatnimi, jakie zostały wykonane w Polsce na zamówienie Cyganów.
W niemal każdym zakątku Małopolski odnajdziecie, skanseny, muzea plenerowe i parki etnograficzne, którą mogą stać się celem pasjonującej rodzinnej wycieczki do źródeł lokalnej kultury i tożsamości mieszkańców. Odkrywanie tajemnic historii w codzienności z pewnością będzie inspirującym doświadczeniem. Dlatego podróżujcie po Małopolsce i odkrywajcie etnomiejsca z klimatem – naturalnie!